Digital Rupee: RBI ने आज अधिकृतपणे डिजिटल रुपया लाँच केला. ऑनलाइन जगामध्ये गेल्या काही वर्षांत मोठे बदल झाले आहेत. याचाच एक भाग म्हणून आरबीआयने आता डिजिटल रुपया लाँच केला आहे. सध्या हा एक पायलट प्रोजेक्ट आहे. अनेकांना असे वाटते की डिजिटल रुपये आणि UPI पेमेंट एकच आहेत. मात्र, या दोन गोष्टी वेगळ्या आहेत. डिजीटल रुपयाबद्दल तुम्हाला असलेले प्रत्येक प्रश्न सविस्तरपणे समजून घेऊया.
डिजिटल रुपया म्हणजे काय?
डिजिटल रुपया म्हणजे नेमके काय हे समजून घेणे गरजेचे आहे. डिजिटल रुपया हे रोखीचे डिजिटल रूप आहे. म्हणजेच तुम्ही आता रोख रकमेसारखे डिजिटल चलन खर्च करू शकता. सध्या आरबीआयने हा पायलट प्रोजेक्ट म्हणून सुरू केला आहे.
UPI आणि डिजिटल रुपयात नेमका काय फरक आहे?
सध्या, तुम्ही करत असलेल्या UPI पेमेंटसह, सर्व व्यवहार डिजिटल पद्धतीने केले जातात, परंतु एक्सचेंज अजूनही रोख स्वरूपात आहे. याचा अर्थ ही पद्धत केवळ डिजिटल असली तरीही पेमेंट रोखीनेच होते. पण जर आरबीआयने पथदर्शी कार्यक्रम पूर्णपणे अंमलात आणला तर रोख रकमेची जागा डिजिटल रुपयाने घेतली जाईल. हे Google Pay आणि Phone Pay द्वारे केलेल्या व्यवहारांपेक्षा पूर्णपणे वेगळे आहे.
डिजिटल रूपये खरेदी करता येतात का?
तुम्ही डिजिटल रूपये खरेदी करू शकत नाही. ही कमोडिटी किंवा क्रिप्टोकरन्सी नाही. हे चलनाचे एक रूप आहे. आतापर्यंत नोटा आणि नाण्यांच्या रूपात कधीही रुपया खरेदी केलेला नाही. पुन्हा, डिजिटल रुपये खरेदी करणे आवश्यक नाही. भविष्यात, तुम्ही इतर चलनांसाठी रुपयाची देवाणघेवाण करू शकता. टोकन आधारित डिजिटल रुपये असतील जे तुमच्या डिजिटल वॉलेटमध्ये जमा होतील. थोडक्यात, तुम्ही डिजिटल रुपये ट्रान्सफर करू शकता; पण ते विकत घेऊ शकत नाही. बँका डिजिटल वॉलेट प्रदान करतील ज्याद्वारे तुम्ही खर्च करू शकता.
डिजिटल रुपी टोकन कसे मिळवायचे?
e₹-R डिजिटल टोकनचे रूप घेईल. याचा वापर व्यक्ती-ते-व्यक्ती आणि व्यक्ती-व्यापारी व्यवहारांसाठी केला जाऊ शकतो. आरबीआयने पथदर्शी प्रकल्पासाठी आठ बँकांची निवड केली आहे. स्टेट बँक ऑफ इंडिया, आयसीआयसीआय बँक, येस बँक आणि आयडीएफसी फर्स्ट बँक सुरुवातीच्या टप्प्यात सहभागी होतील. बँक ऑफ बडोदा, कोटक महिंद्रा बँक, युनियन बँक ऑफ इंडिया आणि एचडीएफसी बँक नंतर या प्रकल्पात सामील होतील. सुरुवातीला ही सेवा नवी दिल्ली, मुंबई, बेंगळुरू आणि भुवनेश्वर या शहरांमध्ये सुरू केली जाईल.
डिजिटल चलनाचे फायदे काय आहेत?
डिजिटल रुपयाचे अनेक फायदे आहेत. अशाप्रकारे नाणी आणि नोटा टाकण्याचा खर्च कमी करण्याचा RBI प्रयत्न करत आहे. नोटा आणि नाणी निर्मितीसाठी महाग आहेत आणि नंतर ते खराब होऊ शकतात. बँकेत नोटा आणि नाणी पाठवण्यासाठीही पैसे मोजावे लागतात. मात्र, डिजिटल रुपयामुळे हा खर्च कमी होईल. यामुळे ऑनलाइन फसवणुकीचे प्रमाणही कमी होण्यास मदत होईल.
चुकीच्या व्यवहारामुळे होणारे नुकसानही टाळता येईल. रुपी ब्लॉकचेन तंत्रज्ञानावर आधारित असल्याने रक्कम चुकीच्या खात्यात जाणार नाही. थोडक्यात, डिजिटल चलनातून होणारे व्यवहार अधिक सुरक्षित आहेत.